Themastudie Georganiseerde Criminaliteit : Ondermijning van de democratische rechtstaat en andere verbindingen met de nationale veiligheid

Het Analistennetwerk Nationale Veiligheid (ANV) is door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) gevraagd om een verkenning uit te voeren naar de relatie tussen georganiseerde criminaliteit en de nationale veiligheid. Binnen deze rapportage wordt in het bijzonder onderzocht via welke weg criminele activiteiten de nationale veiligheid mogelijk kunnen raken. De aanleiding voor deze verkenning is drievoudig. Om te beginnen is er de afgelopen jaren een aantal ingrijpende voorbeelden geweest van hoe de criminele onderwereld de reguliere maatschappij kan raken. Voorbeelden hiervan zijn de vergismoord op een 17-jarige jongen in een Amsterdams buurthuis in 2017, de liquidatie op de broer van een kroon-getuige in 2018 en de moord op advocaat Derk Wiersum in 2019 (WODC, 2019). Ook de structurele bedreiging van lokale bestuurders door criminelen valt hieronder. Ten tweede hebben criminelen ook voorbij deze veelal erg zichtbare geweldsdelicten invloed op de maatschappij.Deze themastudie gaat nader in op de maatschappelijke effecten van criminaliteit gezien vanuit het perspectief van de nationale veiligheid. Binnen Nederland is het concept nationale veiligheid vormgegeven rond zes vitale belangen, ook wel nationale veiligheidsbelangen genoemd. Dit onder andere door de wijze waarop zij gebruik maken van hun sociale omgeving en facilitators uit de bovenwereld. Recentelijk zijn er meerdere publicaties verschenen die nader ingaan op de sluimerende invloed van de onder- op de bovenwereld en hoe deze twee werelden met elkaar vermengd zijn. Een goed voorbeeld hiervan is het rapport Sluipend gif (Lam, Van der Wal & Kop, 2018). Tot slot is het thema ondermijnende criminaliteit in de Nationale Veiligheidsstrategie van 2019 aangemerkt als onderwerp waarvan de aanpak een versterkte inzet vereist (NCTV, 2019b).