Evaluatie oversteekhulp

Analyses door ProRail van ongevallen en klachten laten zien dat kwetsbare overweggebruikers (met name oudere, minder mobiele weggebruikers) zich vaak overvallen voelen door het 'plotseling' activeren van een overweg tijdens het oversteken. Dit kan leiden tot gehaast gedrag en zo tot gevaarlijke situaties of incidenten. Bovendien kunnen spoorwegovergangen een barrière vormen in de leefomgeving van kwetsbare weggebruikers doordat mensen de overweg vermijden.

Binnen het Landelijk Verbeterprogramma Overwegen (LVO, onderdeel gedragsmaatregelen) is gezocht naar een manier om deze problemen te verminderen. Hiervoor is de Oversteekhulp ontwikkeld. De Oversteekhulp is een indicator voor de overstekende weggebruiker die aangeeft dat de overweg een bepaalde tijd (afhankelijk van de lengte van de overweg) niet geactiveerd zal worden. De Oversteekhulp beoogt weggebruikers een veiliger, meer ontspannen en zekerder gevoel te geven en daarmee meer veiligheid te creëren en de barrière voor oversteken te verkleinen.

In deze rapportage beschrijven we een deel van het ontwikkelproces en de evaluatie van de Oversteekhulp. Van het ontwikkelproces beschrijven we de werksessie waarin belangrijke keuzes zijn gemaakt met betrekking tot de uitgangspunten en de concrete uitvoeringsmogelijkheden. In het eerste deel van de evaluatie hebben we die uitvoeringsmogelijkheden voorgelegd aan een groep oudere weggebruikers om inzicht te krijgen welke mogelijkheden van de Oversteekhulp voor hen begrijpelijk waren. Op basis van deze gebruikersevaluatie zijn de definitieve kenmerken van de Oversteekhulp opgesteld en is een prototype ontwikkeld. Dit prototype kent twee standen: in de "naderende trein"-stand wordt een pictogram van een trein weergegeven, en in de "rustig oversteken"-stand staan boven elkaar twee pictogrammen van groene, wandelende mensen met in het midden de tekst "U kunt rustig oversteken".
In het tweede deel van deze evaluatie is het prototype geplaatst bij de spoorwegovergang aan de Westergracht te Haarlem met eronder een bord met uitleg over de Oversteekhulp. Door metingen voor en na de plaatsing van het prototype onderzochten we welk effect de Oversteekhulp heeft op de ervaringen van oudere, minder mobiele weggebruikers. Deelnemers waren positief over de Oversteekhulp. Het zorgde ervoor dat zij zich veiliger, meer ontspannen en zekerder voelden dan voordat de Oversteekhulp geplaatst was. Bovendien gaven veel deelnemers aan zich minder angstig te voelen. Daarmee is een belangrijk doel van de Oversteekhulp bereikt.
Het tweede doel, namelijk het wegnemen van een barrière om de overweg over te steken, lijkt ook te worden bereikt met de Oversteekhulp, al moeten we met deze conclusie voorzichtig zijn. Van de mensen die geïnterviewd werden nadat de Oversteekhulp was geplaatst, geeft 16% aan nu vaker over te steken dan voor de plaatsing van de Oversteekhulp, maar in een andere vraag is het effect van de Oversteekhulp niet statistisch significant.
De tijd om over te steken die de Oversteekhulp hanteert, wordt over het algemeen goed gevonden. Een enkeling vindt het te lang of te kort. Deelnemers noemen als verbeterpunten om aan beide zijden van het spoor een Oversteekhulp te plaatsen. Daarnaast werd genoemd dat het icoon van de trein bij fel zonlicht niet goed zichtbaar was. Dit zou in een definitieve versie opgelost moeten worden.