Duurzame inzetbaarheid van ouderen: resultaten van de eerste twee metingen van STREAM

In deze notitie richten we ons op voorspellers van duurzame inzetbaarheid, waarbij we gebruik maken van de resultaten van de eerste twee metingen van STREAM en van een interviewstudie bij deelnemers aan STREAM. Meer specifiek gaan we na hoe personen met gezondheidsproblemen toch productief kunnen blijven en hoe verzuim voorkomen kan worden. Daarnaast gaan we na wat bepaalt of mensen blijven participeren in arbeid dan wel uitstromen uit arbeid. De belangrijkste bevindingen van een interviewstudie naar het behoud van productiviteit voor mensen met gezondheidsproblemen zijn: Om productiviteit op het werk bij gezondheidsproblemen te behouden of verlies te beperken zijn aanpassingen nodig. Deze kunnen betrekking hebben op het werk (werktijden, werkplek, taken), maar kunnen ook van sociale (collega’s nemen sommige taken over) of persoonlijke (verandering van werkstijl) aard zijn. Belemmerende factoren voor productiviteitbehoud zijn psychische klachten, negatieve life events en een lage motivatie. Bevorderende factoren zijn psychisch welzijn, optimisme en een hoge motivatie. Positieve werkkenmerken en persoonlijke welzijn moeten gestimuleerd worden voordat gezondheidsproblemen optreden omdat deze factoren van belang zijn bij het doen van aanpassingen en het vinden van een balans tussen het vermogen van een persoon en de eisen van hun werk wanneer er wel gezondheidsproblemen aanwezig zijn. De belangrijkste bevindingen van een interviewstudie naar het behoud van productiviteit voor mensen met gezondheidsproblemen zijn:· Om productiviteit op het werk bij gezondheidsproblemen te behouden of te beperken zijn aanpassingen nodig. Deze kunnen betrekking hebben op het werk (werktijden, werkplek, taken), maar kunnen ook van sociale (collega’s nemen sommige taken over) of persoonlijke (verandering van werkstijl) aard zijn.- Belemmerende factoren voor productiviteitbehoud zijn psychische klachten, negatieve life events en een lage motivatie. Bevorderende factoren zijn psychisch welzijn, optimisme en een hoge motivatie.· Positieve werkkenmerken en persoonlijke welzijn moeten gestimuleerd worden voordat er gezondheidsproblemen optreden omdat deze factoren van belang zijn bij het doen van aanpassingen en het vinden van een balans wanneer er wel gezondheidsproblemen aanwezig zijn. De belangrijkste bevindingen met betrekking tot de invloed van werkkenmerken en gezondheid op ziekteverzuim zijn:· Vergeleken met andere type gezondheidsproblemen zijn psychische klachten het sterkst gerelateerd aan ziekteverzuim.· Een lage autonomie (=mate waarin een werknemer in staat is zijn eigen werk te reguleren) en hoge taakeisen voorspellen langer verzuim (meer dan 9 dagen in het afgelopen jaar). · Ongunstige werkomstandigheden verhogen de kans op verzuim, vooral bij mensen met gezondheidsproblemen.· Vooral bij mensen met gezondheidsproblemen is het van belang om goede werkomstandigheden (niet te hoge taakeisen, veel autonomie) te bevorderen. Om voorspellers van blijvende participatie in het arbeidsproces te onderzoeken is het nodig om onderscheid te maken naar verschillende typen uitstroom. Daarom is onderscheid gemaakt in uitstroom naar werkloosheid, arbeidsongeschiktheid en vroegpensioen. De belangrijkste bevindingen zijn:· Van de werkkenmerken draagt met name een goed sociaal klimaat bij aan blijvende participatie. Individuele kenmerken zoals opleiding, mastery (=greep hebben op je leven) en life events spelen een beperkte rol in blijvende participatie. Wel is een lage leeroriëntatie (minder gericht op leren in de werksituatie) voorspellend voor vroegpensioen.· Een slechte fysieke en mentale gezondheid zijn belangrijke voorspellers voor de uitstroom naar werkloosheid en arbeidsongeschiktheid. Voor de uitstroom naar vroegpensioen geldt dit alleen voor fysieke gezondheid en niet voor mentale gezondheid.· Factoren die de uitstroom naar vroegpensioen bevorderen zijn: een minder goed sociaal klimaat op het werk (gebrek aan waardering), een positieve attitude van de partner ten aanzien van stoppen met werken en de financiële mogelijkheid om met werken te stoppen.