Aanzet tot Routekaart Zonnewarmte

Aanzet tot Routekaart Zonnewarmte

Beurskens, L.
de Keizer, A.C.

2020

Hoewel het potentieel voor warmte uit zonne-energie groot is, is er weinig aandacht voor de rol van zonnewarmte in de toekomstige energievoorziening van Nederland. Het doel van deze aanzet voor een routekaart zonnewarmte is om een verkennende studie te doen naar perspectieven voor zonnewarmte in Nederland. Het potentieel voor zonnewarmte voor woningen in 2050 wordt geschat op 54 PJ Dit is 26% van de verwachte warmtevraag voor woningen in 2050. Als seizoensopslag technisch en economisch geen succes wordt is het potentieel naar schatting 35 PJ. Een grove indicatie voor het potentieel in de overige sectoren, utiliteit, landbouw, industrie, voegt ongeveer 25 PJ toe. Het totale potentieel in 2050 wordt geschat op 80 PJ (dit is ongeveer 10% van de geschatte totale Nederlandse warmtevraag) of 60 PJ (zonder seizoensopslag). De productmarktcombinaties met het grootste potentieel voor woningen zijn: • Zonnewarmte voor warm tapwater • Zonnewarmte van onafgedekte (zonthermische of PVT) collectoren als bron voor een warmtepomp of voor regeneratie van een bodembron of ondergrondse warmtekoudeopslag of voor een lage temperatuur warmtenetwerk • Zonnewarmte voor warmtenetwerken De volgende knelpunten voor de groei van zonnewarmte zijn gevonden, in het rapport worden daarvoor ook oplossingsrichtingen geschetst: • Knelpunt bekendheid: zonnewarmte is vaak onbekend bij het publiek en in de communicatie over de energietransitie • Knelpunt techniek: technologische innovatie is nodig voor prijsverlagingen en nieuwe concepten. Een uitdaging ligt op het gebied van seizoenswarmteopslag en de inpassing in warmtenetten • Knelpunt ruimte: zonnecollectoren vragen om ruimte. Op systeemniveau is verdere gebouwintegratie nodig • Knelpunt economie: in de huidige situatie en in vergelijking met aardgas is de concurrentiepositie van zonnewarmte niet gunstig. Kostendaling is noodzakelijk. De vergelijking met andere energieconcepten voor aardgasvrije wijken zou binnen vergelijkbare systeemgrenzen moeten plaatsvinden • Knelpunt markt en stimuleringsbeleid: er is stimuleringsbeleid waar ook zonnewarmte onder valt, maar de effectiviteit ervan is niet hoog genoeg. Redenen zijn mogelijk dat zonnewarmte te duur is, minder goed in het stimuleringsregime vertegenwoordigd is dan andere technieken of dat zonnewarmte nog verder ontwikkeld moet worden om op termijn concurrerend te zijn. Bovendien liggen er uitdagingen op het gebied van regulering en beleid voor invoeding van zonnewarmte in warmtenetten. Voor de energietransitie naar een aardgasvrije gebouwde omgeving zijn innovaties en nieuwe concepten nodig, ook voor zonnewarmte. Aardgasvrije concepten zullen de komende jaren breed besproken worden en het is belangrijk om hierin zonnewarmte als onderdeel van de oplossing te presenteren. Technieken die raakvlakken hebben met zonnewarmte zijn warmtepompen, warmtenetten, ondergrondse warmtekoudeopslag en andere varianten van seizoenswarmteopslag. Wanneer mede door inzet van de branche kostenreductie van zonnewarmte gerealiseerd wordt zal de concurrentiepositie van zonnewarmte richting 2050 steeds verder verbeteren, eventueel geholpen door toenemende prijzen voor de conventionele energiedragers en CO2 beprijzing. Op termijn kan zonnewarmte een standaard en subsidieloze techniek worden. Daarvoor is een gezamenlijke visie over zonnewarmte nodig, waarbij alle betrokken partijen, nationaal en bij voorkeur ook internationaal, daar serieus werk van maken. Zonnewarmte kan een rol spelen bij alle strategieën die in de Leidraad Aardgasvrije wijken benoemd worden. Op basis van deze voorstudie doen wij de volgende aanbevelingen: • Maak een volledige routekaart Er is een significant potentieel voor zonnewarmte en de verwachting is dat zonnewarmte een kosteneffectief onderdeel van de warmtetransitie kan worden. • Proces Ondernemers willen verantwoordelijkheid nemen voor de routekaart. Een eensgezinde strategie voor de ontwikkeling van zonnewarmte in de Nederlandse energiehuishouding met alle deelnemers en tijdspad is nodig. • Inhoud Zonnewarmte moet kosteneffectief kunnen bijdragen aan duurzame energieproductie en aardgasvrije wijken. Een onderdeel van de routekaart is een nadere beschouwing van kostencomponenten in relatie tot andere duurzame technieken. Er is stevig commitment vereist van het bedrijfsleven in de zonnewarmtesector (breed) én de overheid, met langjarige samenwerking tussen deze partijen, aangevuld met kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties, om deze verandering in gang te zetten en te laten slagen.

http://resolver.tudelft.nl/uuid:2fbac718-a637-4f95-b116-a4a9dc775306

877652

TNO 2020 R10975 Eindrapport

TNO

TNO reviewers: Huub Keizers, Marijke Menkveld, Herbert Zondag Met dank aan: Rogier Donkervoort, Annelies Huygen, Joris Koornneef, Casper Tigchelaar, Holland Solar

report