De waarde van veiligheidsindicatoren

Organisaties zoeken naar manieren om inzicht te krijgen in de veiligheidstoestand in hun bedrijf om, wanneer dat nodig is, extra maatregelen te nemen en om de effectiviteit van interventies te kunnen meten. Het meten van veiligheid, gezondheid en milieu is echter niet eenvoudig. In een vragenlijstonderzoek bij leden van de NVVK is uitgezocht welke indicatoren in de praktijk gebruikt worden. Uit dit onderzoek blijkt welke indicatoren het meest worden gebruikt in de industrie. Tevens is te zien dat de deelnemers veiligheid zeer serieus nemen: ze gebruiken gemiddeld 15 van de 37 genoemde veiligheidsindicatoren. Een tweede vraag is wat organisaties vervolgens met deze indicatoren in de praktijk doen. De meest verzamelde indicatoren werden zeker niet altijd ook als het meest belangrijk voor veiligheid betiteld. Veiligheidskundigen willen de indicatoren waarvan zij menen dat ze van belang zijn voor veiligheid graag invoeren maar slagen hier klaarblijkelijk lang niet altijd in. Het aantal gebruikte indicatoren in organisaties bleek een redelijke voorspeller te zijn voor de veiligheidsprestaties, maar dan alleen voor de zogenaamde ‘persoonlijke veiligheid’ (de Lost Time Injury Frequency, LTIF). Hieruit kunnen we niet concluderen dat het gebruik van meer indicatoren leidt tot minder ongevallen. Het is waarschijnlijker dat goede organisaties meer informatie verzamelen om sturing te geven aan veiligheidsinspanningen en dat dit leidt tot minder persoonlijke ongevallen. Ook is te zien dat organisaties met een lagere LTIF meer gebruik maken van andersoortige indicatoren. Opvallend is dat de inspanningen op het vlak van indicatoren niet samen gaan met minder procesongevallen. Het aantal indicatoren dat het bedrijf gebruikt hangt niet samen met het aantal keren dat gevaarlijke stoffen vrijkomen. Als het gaat om procesveiligheid is er weinig sprake van standaardisatie van wat men meet en hoe men het meet. Op dit moment zijn er geen indicatoren die in organisaties worden verzameld die een betrouwbare voorspelling van procesveiligheid mogelijk maken. Dit onderzoek rechtvaardigt het vervolgen van de zoektocht naar geschikte ‘leading indicators’. Hierbij zal vooral gezocht moeten worden naar indicatoren die op procesniveau de ‘feitelijke situatie’ in kaart kunnen brengen.